1. Bijzondere Beroepsbekwaamheid
Sinds 1 januari 2015 zijn er bij wet zes Bijzondere Beroepsbekwaamheden erkend, waaronder de Bijzondere Beroepsbekwaamheid voor Manuele Therapie (BB MT).
Na het volgen van een aanvullende opleiding (Master na Master of Postgraduaat) en één jaar werken onder toezicht van een manueel therapeut, kan je als kinesist een erkenning aanvragen voor een Bijzondere Beroepsbekwaamheid in de Manuele Therapie. Om deze erkenning ook in de toekomst te mogen behouden, is het vanaf 2017 eveneens vereist om een navormingsportfolio bij te houden van gevolgde manueel therapeutische relevante cursussen, symposia, congressen, ...
De introductie van de bijzondere beroepsbekwaamheden draagt bij tot meer transparantie binnen ons vakgebied, brengt de competenties op het beroepsterrein helder in kaart en waarborgt de kwaliteit van de verleende zorg.
2. Manuele Therapie
Manuele therapie is een Bijzondere Bekwaamheid binnen de kinesitherapie die zich richt op de functioneringsproblemen van patiënten met klachten aan het bewegingsapparaat. De klachten uiten zich in het neuromusculoskeletale domein, hangen samen met beperkingen in activiteiten en participatie en kunnen de algemene gezondheid ongunstig beïnvloeden. De balans belasting- belastbaarheid wordt in onevenwicht gebracht. De wervelkolom en/of extremiteiten spelen hierbij een centrale rol.
De manueel therapeut handelt op basis van het klinisch redeneren en gebruikt specifieke behandelingstechnieken waaronder manuele technieken en oefentherapie. Bij chronische pijn worden ook de meest recente pijn neurofysiologische principes gehanteerd: advies, inzicht, educatie.
De manueel therapeut baseert zich op de beschikbare wetenschappelijke en klinische evidentie en benadert vanuit het biopsychosociaal kader iedere individuele patiënt op holistische wijze.
Er worden functioneringsproblemen behandeld waarvoor wetenschappelijke evidentie bestaat voor de effectiviteit van het manueel therapeutisch handelen. Verder bestaat wereldwijd voor het manueel therapeutisch handelen klinische evidentie met een brede(expert)consensus binnen de kinesitherapie en haar specifieke domein
3.1. Wie is manueel therapeut ?
Een wettelijk erkend manueel therapeut heeft na zijn master opleiding tot kinesitherapeut een vervolgopleiding Manuele Therapie gevolgd aan een door de wet erkende en gesubsidieerde academische instelling.
De opleiding omvat naast het verwerven van vaardigheden, een bewegingsanalyse op basis van het biopsychosociaal model die leidt tot het instellen van een behandeling. De therapie is een combinatie van hands-on technieken aangevuld met advies en aanleren van oefeningen vanuit het hedendaags benaderen van de neurosensomotoriek.
Op zoek naar een gecertificeerde manueel therapeut in jouw regio? Klik hier.
3.2. Indicaties voor manuele therapie
De NMS (neuromusculoskeletale) stoornissen en in het bijzonder de vertebrale klachten (lumbago/lumbalgie, dorsalgie, torticolis /cervicalgie, ischialgie, cervicobrachialgie) omvatten de meest gekende indicaties en motief tot consultatie bij een manueel therapeut. Daarnaast vormen deze vaak een studieonderwerp bij verder onderzoek.
Niettemin hebben ook andere NMS stoornissen, zoals pijnen in de onderste en bovenste ledematen, tendinopathieën, cervicogene of tension hoofdpijn een behandelmotief en zijn deze frequente indicaties.
De manueel therapeut zal trouwens ook fantoompijnen, CRPS ( Complex Regional Pain syndrome) en centraal gesensitiseerde pijn behandelen.
3.3. Effectiviteit van manuele therapie
Centraal bij de werking van een manueel therapeut staat het evidence-based werken, dit na vergaand klinisch redeneren.
Onderzoek naar de effectiviteit van manuele therapie staat voorop. De effectiviteit wordt veelal geëvalueerd op basis van volgende criteria: verbetering van pijn, functie, beperking, levenskwaliteit. Er wordt vergeleken tussen verscheidene technieken, gaande van manipulaties, mobilisaties, soft tissue technieken, algemene en specifieke oefentherapie tot en met de standaard medische zorg, bestaande uit actief blijven, geruststellen, educatie en medicatie.
Overzicht effectiviteit volgens klacht
Een belangrijke doelgroep zijn patiënten met lage rugpijn. Er bestaat een sterke evidentie dat manipulaties een meerwaarde bieden in de acute en subacute fase.
Bij chronische lage rugpijn is de evidentie matig tot sterk. Andere behandelingen in combinatie met manipulaties geeft beduidend betere resultaten, dan zonder.(1) Manuele therapie bij lage rugpijn is dus effectief en blijkt ook kosteneffectief. (4)(5)
Dezelfde resultaten werden gevonden bij de behandeling van nekpijn: manuele therapie geeft sneller resultaat, is meer effectief en kost minder. (3)
Bij chronische muskuloskeletale afwijkingen en pijn is er evidentie voor het gebruik van educatie rond pijnneurowetenschap. (6) Bij patiënten met lage rugpijn en nekarmpijn op neurogene basis wordt eerder het gebruik van neurogene mobilisatietechnieken ondersteund. (8) Ook bij de behandeling van een ruime waaier aan andere pathologiëen, zoals osteoartritis van de knie, (9, 10) temporomandibulaire dysfuncties (2), carpal tunnel syndroom ( 7)... is een rol voor manuele therapie aangetoond.
Referenties
1- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24976749
Bij acute en subacute lage rugpijn bestaat een sterke evidentie voor het gebruik van manipulaties voor het verbeteren van pijn, functie en gezondheidsverbeteringen op korte termijn. Er is een matige evidentie dat manipulaties gecombineerd met mobilisaties en soft tissue technieken gecombineerd met standaard medische verzorging beter is dan enkel standaard medische verzorging.
Bij chronische lage rugpijn is er matig tot sterke evidentie voor de behandeling met manipulaties op korte termijn. Er is een matige evidentie dat de combinatie van manipulaties met mobilisaties en soft tissue technieken in combinatie met oefeningen of standaard zorg beter scoort dan oefeningen en rugschool, dit voor pijn, functie en levenskwaliteit op korte en lange termijn.
Standaard medische verzorging bestaat uit actief blijven, geruststelling, educatie en medicatie.
2- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26144684
Op korte termijn heeft een musculoskeletale manuele benadering een groter effect bij temporo-mandibulaire stoornissen, vergeleken met andere meer conservatieve behandelingen. Manuele therapie is ook hier effectief
3- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12714472
Ook bij de behandeling van nekpijn is aangetoond dat manuele therapie sneller resultaat geeft, meer effectief is en minder kost in vergelijking met kinesitherapie of behandeling enkel bij de huisarts.
4- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15556954
Bij de behandeling van lage rugpijn toont onderzoek overtuigend aan dat zowel manipulatie op zich als manipulaties gevolgd door oefentherapie effectief en kosten effectief zijn. Er zijn significante verbeteringen op vlak van functie, pijn, beperking, fysieke en mentale aspecten van kwaliteit van leven en overtuigingen over rugpijn. Dit werd aangetoond over een periode van 12 maanden.
5- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24986566
Onderzoek bij patiënten met lage rugpijn en schouderpijn/-beperkingen toont ook aan dat manuele therapie ook economische voordelen zou hebben tov andere interventies bij de behandeling van muskuloskeletale aandoeningen. Enkele manuele technieken zouden een betere kosten-effectiviteit hebben dan gewone zorg of advies van huisarts, spinale stabilisatie, advies om actief te blijven, korte pijnbehandeling… Maar voorlopig is hier weinig evidentie. Beter onderzoek nodig om adequate evidence based beslissingen te maken.
6- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27351541
Wetenschappelijk onderzoek steunt het gebruik van educatie rond pijn neurowetenschap bij patiënten met chronische muskuloskeletale afwijkingen en pijn. Educatie vermindert de pijn en verbetert de patiënt zijn kennis van pijn, zijn functies verbeteren en zijn beperkingen verminderen. ook psychosociale factoren verminderen, beweging verbetert en het gebruik van gezondheidszorg wordt geminimaliseerd.
7- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26281946
Patiënten met carpal tunnel syndroom vertonen op middellange en lange termijn vergelijkbare resultaten qua pijn en functie na operatie en na manuele therapie (waaronder desensitisatietechnieken) Op korte termijn geeft manuele therapie betere resultaten dan een operatie
8- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28704626
Onderzoek toont de effectiviteit van verschillende neurogene mobilisatietechnieken aan bij chronische neurogene lage rugpijn patiënten, neurogene nekarmpijn patiënten, plantaire hielpijn en tarsaal tunnel syndroom. Bij deze patiënten worden positieve neurofysiologische effecten gezien bij deze behandelingsvorm. Er kon geen effectiviteit worden aangetoond bij carpal tunnel syndroom, cubital tunnel syndroom of post lumbale chirugie. Deze onderzoeken hebben hun beperkingen, toch tonen ze het belang aan van vergaand klinisch redeneren, maar ook van uitgebreider en verder onderzoek en van bijscholing/updating van onze mensen op het werkveld.
9- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27860218
bij het onderzoeken van de effectiviteit en betrouwbaarheid van manuele therapie in de behandeling van OA van de knie, werd een grote effectiviteit vastgesteld wanneer manuele therapie vergeleken werd met geen therapie, of als aanvulling bij EEN andere therapie werd gebruikt. Er werd een significant verschil gevonden voor pijn wanneer manuele therapie toegevoegd werd aan andere behandeling. Het effect was wel grootst op subjectieve kniefunctie, minder op pijnreductie en geen op ACTUELE functionele prestatie op dit op ogenblik.
10- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28535547
Onderzoek suggereert dat manuele therapie effectief en veilig is om pijn, stijfheid en fysieke functie te verbeteren bij patiënten met knieosteoartritis. Manuele therapie moet hier gezien worden als een aanvulling en alternatieve behandeling. Verder onderzoek zeker nodig